اهداف آموزش ریاضی در دوره ابتدایی (دبستان)
ازآنجاییکه درس ریاضی جزو درسهای سخت محسوب میشود، اکثر دانشآموزان نمیتوانند ارتباط خوبی با آن با آن برقرار کنند و مدام این سؤال را از معلم خود میپرسند که ضرورت آموزش ریاضی در ابتدایی چیست؟ و اصلاً چرا باید ریاضی را بیاموزیم؟
بسیاری از افراد تصور میکنند که ریاضی هیچ کارایی خاصی در زندگی انسان ندارد و یادگرفتن آن بیمعنی است؛ اما این باور کاملاً اشتباه است. ما در این مقاله در کنار شما هستیم تا بهخوبی برای شما توضیح دهیم که بهطورکلی فلسفه آموزش ریاضی در مدرسه چیست؟ تا بدین ترتیب بتوانید بهتر مسائل مربوط به ریاضی را هضم کنید.
برای خرید دست ورزی ها کلیک کنید.
اهمیت آموزش ریاضی در دوران ابتدایی
اهداف مهارتی در ریاضیات گسترده هستند و به همین علت آموزش ریاضی در دوران ابتدایی اهداف مختلفی را در برمیگیرد که هریک از این اهداف در رشد ذهنی دانشآموزان تأثیر زیادی میگذارند. علاوه بر رشد ذهنی فواید دیگری نیز دارند که در روند بررسی اهداف، میتوان با این فواید هم بهخوبی آشنا شد و در ادامه این اهداف را بهتفصیل مرور میکنیم.
تقویت فکر و ذهن کودک
یکی از مهمترین اهدافی که آموزش ریاضی به دنبال دارد، تقویت فکر و ذهن کودک است. وقتی که کودک طی آموزش مباحث مختلف ریاضی، با مهارتهای مختلف مانند جمع و تفریق، ضرب و تقسیم و موارد اینچنینی آشنا میشود بیشتر از ذهن خود کمک میگیرد و کمکگرفتن از ذهن برای حل این مسائل موجب تقویت ذهن کودک و رشد ذهن کودک خواهد شد.
این کار قدرت حل مسئله را برای کودک افزایش میدهد که این قدرت حل مسئله نهتنها در درس ریاضی قابلاستفاده است، بلکه در زندگی واقعی کودک هم تأثیرگذار خواهد بود و باعث میشود که به فردی منطقی باقدرت حل مسائل بالا تبدیل شود.
چنین فردی در مواجهه با مشکلات و سختیهای زندگی میتواند این مشکلات را بدون هیچ استرسی حل کند و بهخوبی از ذهن خود کمک میگیرد.
این درس توانایی دانشآموز برای انجام محاسبات عددی در زندگی روزمره را هم، افزایش میدهد تا وقتی که فرد به سنهای بالاتر رسید بتواند معاملات روزمره خود را بدون هیچ مشکلی انجام دهد و نیاز به کمک دیگران برای محاسبات معمولی نداشته باشد.
افزایش اعتمادبهنفس
اگر بادقت بیشتری به مدارس ابتدایی نگاه کنید، میبینید که آن دسته از دانشآموزانی که در زمینه درس ریاضی ضعیفتر هستند، اعتمادبهنفس بسیار پایینی دارند. یادگیری درس ریاضی و افزایش قدرت ذهنی کودک به افزایش اعتمادبهنفس کودک هم منجر میشود که این مسئله باعث رشد اجتماعی کودک خواهد شد. بهطوریکه وقتی که فرد بزرگتر شود میتواند بهخوبی در جامعه حضور پیدا کند و در مواقع لزوم حرف خود را بزند و به علت نداشتن اعتمادبهنفس و احساس خجالت منزوی و گوشهگیر نشود.
پس در این شرایط به این نتیجه میرسید که تا چه میزان درس ریاضی پراهمیت و تأثیرگذار است و باید جدی گرفته شود. بهخصوص در سنین ابتدایی و کودکی، آموزگاران باید بهترین روشها برای آموزش را به کار بگیرند تا کودکان مباحث مربوط به ریاضی را بهخوبی بیاموزند.
یادگیری بهتر سایر دروس دروان ابتدایی
یکی از عوامل ضعف آموزش ریاضی ابتدایی این است که آموزگاران به اهمیت این درس توجهی نمیکنند و به همین علت سختگیری زیادی برای آموزش آن به دانشآموز ندارند. اما باید بدانید که درس ریاضی در ارتباط با سایر دروس ابتدایی است و برای اینکه دانشآموز بتواند نسبت به دروس دیگر بهخصوص درس علوم، آگاهی بهتری پیدا کند باید ریاضی قوی و خوبی داشته باشد تا مباحث مربوط به دروس دیگر را هم درک کند. در نتیجه میتوانیم بگوییم که درس ریاضی نهتنها بهخودیخود اهمیت زیادی دارد، بلکه باعث اهمیت بیشتر سایر دروس هم در دوران ابتدایی میشود.
روشهای مختلف آموزش ریاضی ابتدایی
روشهای آموزش ریاضی ابتدایی متفاوت هستند و هر یک از این روشها میتوانند تأثیر متفاوتی نسبت به یکدیگر داشته باشند.
اگر جزو آموزگاران تازهکار هستید که دوست دارید روشهای نوین برای آموزش ریاضی به کودکان را بهخوبی بیاموزید، باید بدانید که از چه روشی در چه موقعیتی استفاده کنید. زیرا ممکن است در برخی از موقعیتها، استفاده از یک روش کارساز نباشد.
در همین راستا باید سعی کنید که بهترین روشها را به کار بگیرید. برای مثال استفاده از ابزارهای آموزش ریاضی ابتدایی یا بهرهگیری از پکیج آموزشی ریاضی اول تا ششم ابتدایی میتواند تأثیر زیادی روی موفقیتآمیز بودن روند آموزش شما داشته باشد.
در ادامهٔ این مقاله هر یک از این روشها را بهصورت کامل بررسی میکنیم تا آموزگاران بتوانند طبق نیاز خود از مناسبترین روشها استفاده کنند.
استفاده از وسیلههای بازی برای آموزش ریاضی
یکی از کاربردیترین روشها برای آموزش ریاضی ابتدایی استفاده از وسیله بازی و اسباببازی است. بهطورکلی مزایای آموزش ریاضی دبستان با بازی بهقدری زیاد است که باعث میشود کودک بتواند نکات مهم را بهخوبی در ذهن خود حل کند و در درس ریاضی به آگاهی بالایی برسد. به همین منظور میتوان از لوازم مختلف مانند چرتکه و پازلهای عددی و سایر لوازم اینچنینی استفاده کرد تا کودک بتواند ضمن انجام یک بازی سرگرمکننده، مباحث ریاضی را هم بهخوبی بیاموزد.
استفاده از این لوازم اسباببازی به قدرت دستورزی کودکان هم کمک میکند و باعث میشود که کودکان و دانشآموزان بتوانند در زمینه دستورزی هم بهخوبی تقویت شوند و از انگشتان دست خود برای کارهای مختلف استفاده کنند.
استفاده از اسباببازی یکی از بهترین راهکارهای حل مشکل آموزش در ریاضی ابتدایی است. اگر آموزگاری هستید که دانشآموزان شما مباحث ریاضی را بهخوبی درک نمیکنند و یا والدینی هستید که کودک شما هیچ علاقهای به ریاضی ندارد، استفاده از اسباببازی و بازیهای مختلف بهترین روش برای شما خواهد بود.
زیرا اهمیت بازی و ریاضی ابتدایی بهقدری زیاد است که قطعاً ناآشناترین افراد با ریاضی را هم به این سمت سوق میدهد و باعث میشود که حتی کودکانی که هیچ سررشتهای در این درس ندارند بتوانند در زمینه ریاضی به مهارت و تخصص بالایی دست پیدا کنند.
آموزش ریاضی با استفاده از شعرهای آموزنده
برای اینکه مباحث تئوری ریاضی را به دانشآموزان بیاموزید و این مباحث را برای همیشه در ذهن دانشآموزان حک کنید، میتوانید از شعرهای آموزنده کودکان استفاده داشته باشید. با کمی جستجو در فضای اینترنت آموزندهترین شعرها را پیدا خواهید کرد و با این شعرها میتوانید مباحث ریاضی را بهتر به کودکان یاد دهید و از آنها بخواهید که در طی فرایند آموزش با شما همخوانی داشته باشند تا هم انرژی کلاس بیشتر شود و هم بهتر مسائل را درک کنند و یاد بگیرند.
استفاده از اسکناس و سکههای آموزشی
استفاده از اسکناس و سکههای آموزشی هم تأثیر زیادی روی یادگیری بهتر مباحث ریاضی برای کودکان دارد. زیرا با استفاده از این اسکناسها میتوانند مباحث مربوط به جمع و تفریق و حساب را بهخوبی درک کنند و عملیات مختلف مربوط به جمع و تفریق را هم با موفقیت انجام دهند. بهتر است از اسکناس و سکههای آموزشی در این روش استفاده داشته باشید که در بازار به فروش میرسند.
مزایای آموزش ریاضی دبستان با بازی
آگاهی از مزایای آموزش ریاضی دبستان با بازی باعث شده است که امروزه آموزگاران ترجیح بدهند که از بازیها و اسباببازیهای مختلف برای روند آموزش ریاضی به کودکان استفاده داشته باشند.
بازی تأثیر زیادی روی روند یادگیری کودکان خواهد گذاشت و اهمیت آن برای همه ثابت شده است؛ زیرا کمک میکند که کودک توانایی زیادی در حل مسئله پیدا کند و بتواند راهحلهای خلاقانه را برای حل مسائل مختلف به کار بگیرد.
علاوه بر این استفاده از بازی مزایای دیگری را هم به دنبال دارد؛ برای مثال به رشد اجتماعی کودکان هم کمک میکند. زیرا وقتی که در مدرسه با استفاده از بازی، به آموزش ریاضی بپردازند، کودک مجبور میشود که با همکلاسیهای خود تعامل برقرار کند و با کمک آنها بازی را انجام دهد. این مسئله به افزایش قدرت اعتمادبهنفس و افزایش روابط اجتماعی کودک منجر خواهد شد.
دانشآموز یاد میگیرد که چگونه یک کار تیمی را به سرانجام برساند. مزیتهای دیگری که آموزش ریاضی با بازی به دنبال دارد، این است که کودک انگیزه زیادی برای حل مشکلات پیدا میکند. زیرا بازی همیشه برای کودکان جذاب است و برای حل آنها به راههای مختلف فکر میکنند و همین موضوع باعث میشود که مهارت ریاضی در بین کودکان ترویج پیدا کند و کودکان به استراتژیهای جدید دست پیدا کنند.
فرقی نمیکند کودک شما چه نوع شخصیتی دارد، کاربرد ریاضی با بازی برای کودکان در هر شخصیتی مؤثر و بسیار خوب است و کمک میکند که کودک بهتر و سریعتر مسائل مختلف ریاضی را بیاموزد و بدین ترتیب درس ریاضی دیگر برای هیچ دانشآموزی خستهکننده و سخت نخواهد بود. زیرا همه دوست دارند که با انجام بازیهای مختلف ریاضی را بیاموزند.
بازی ریاضی در دبستان چگونه به کمک دانشآموزان میآید؟
همانطور که گفتیم بازی ریاضی مزیتهای زیادی دارد و به مزایای آن هم به طور کامل اشاره کردیم که آگاهی از این مزایا به آموزگاران کمک شایانی در امر آموزش میکند.
همه این موارد نشان میدهند که بازی ریاضی تا چه میزان در یادگیری ریاضی اهمیت زیادی دارد و باعث میشود که کودکان ضمن یادگیری ریاضی مهارتهای باارزش دیگر مانند مهارت برقراری ارتباط، مهارت قدرت حل مسئله، مهارت تجزیه تحلیل و ارائه ایدههای خلاقانه را کسب کنند.
تمام این عوامل در کنار هم باعث میشوند که امروزه روشهای نوین و جدید بهجای روشهای سنتی و قدیمی جایگزین آموزش ریاضی شوند و اکثر آموزگاران ماهر و باتجربه هم ترجیح میدهند که از این روشها برای آموزش استفاده کنند.
زیرا این روشها بدون هیچ تردیدی، نتیجه مثبت بر جای میگذارند و باعث میشوند که تمام دانشآموزان مباحث ریاضی را بهخوبی درک کنند و دیگر دانشآموزی وجود نداشته باشد که از ریاضی متنفر است یا با آن بیگانه است.
هدف از آموزش ریاضی در دوره ابتدایی چیست؟
ممکن است بسیاری از افراد گمان کنند که یادگیری مفاهیم ریاضی، در زندگی روزمره ما استفاده ای ندارد. چنین ایده ای کاملا اشتباه است. شاید ما خود متوجه آن نشویم اما روزانه درحال استفاده از مفاهیم مختلف ریاضی هستیم. هنگامی که ریاضی ابتدایی را تدریس می کنید، فرصت فوقالعاده ای دارید که نه تنها به دانش آموزان خود مفاهیم پایه ای را بیاموزید که در طول تحصیل و حتی زندگی از آن ها استفاده خواهند کرد، بلکه از دوران جوانی عشق به ریاضی را القا کنید. آگاهی از اهداف آموزش ریاضی در دوره ابتدایی، تدریس معلمان و یادگیری دانش آموزان را قطعا نتیجه بخش می سازد.
در کلاس های ریاضی دوره ابتدایی، دانش آموزان دانشی را کسب می کنند که از آن به عنوان پایه ای برای بقیه دوره های آموزشی خود استفاده می کنند. مانند همه دروس اصلی، اهداف خاصی برای ریاضیات وجود دارد که در ادامه به چند مورد از آن ها می پردازیم.
اعداد و عملیات های اساسی
در ابتداییترین سطح، ریاضیات شامل شمارش، تشخیص اعداد و انجام عملیات ساده مانند جمع و تفریق و ضرب و تقسیم است. در دوره ابتدایی باید فرصت های متعددی برای تسلط بر این مهارت ها برای دانش-آموزان فراهم شود. پس از خروج از دبستان، کودکان باید با مهارت نوشتن و شناسایی اعداد، شمارش به جلو و عقب و مقایسه اعداد و مقادیر کاملا آشنا باشند. دانش¬آموزان ابتدایی باید از اصول اعداد و خانواده ها آگاهی داشته باشند.
اندازه گیری و برآورد
در پایه های ابتدایی، اندازه گیری قد، وزن و ظرفیت به دانش آموزان باید آموزش داده شود. کودکان باید با زبان مقایسه ای مانند «کوتاه تر»، «سنگین تر» و «طولانی تر» آشنا شوند و بتوانند این مفاهیم را هنگام درنظر گرفتن اشیاء و واحدهای اندازه گیری مختلف به کار ببرند. دانش آموزان ابتدایی همچنین باید در مورد ارزش پول و حساب کردن زمان آگاهی کامل داشته باشند و بتوانند زمان را بر حسب ساعت، روز، ماه و سال اندازه گیری کنند. علاوه بر اندازه گیری، تخمین کمیت ها و ظرفیت ها نیز باید به دانش آموزان تدریس شود.
از دیگر اهداف آموزش ریاضی در دوره ابتدایی، یادگیری در مورد اشکال، تقارن، موقعیت و جهت است. دانش آموزان باید در معرض اشکال دو بعدی و سه بعدی قرار گیرند و بتوانند آن ها را شناسایی، نام-گذاری و ترسیم کنند. دانش آموزان ابتدایی نیز باید درک درستی از خط و تقارن چرخشی و همچنین دستکاری اشیاء در مکان و فضا داشته باشند.
جمعآوری و تفسیر داده ها
توانایی جمعآوری، سازماندهی و تفسیر داده ها مهارت مهمی است که در پایه های ابتدایی آموزش داده می شود. باید به دانشآموزان فرصت داده شود تا از طریق مرتبسازی و سازماندهی دادهها با استفاده از نمودارها جدول ها به سؤالات پاسخ دهند. آن ها همچنین باید یاد بگیرند که اشیا و داده ها را بر اساس معیارهای معین، مقایسه کنند.
تفکر انتقادی در حل مسائل
از ریاضیات باید برای توسعه تفکر انتقادی و حل مسئله استفاده می شود. دانشآموزان ابتدایی هنگامی که با مشکل یا موقعیتی روبه رو میشوند باید بتوانند راهبردهای مناسب مورد نیاز برای نتیجهگیری و انجام محاسبات را شناسایی کنند. در سرتاسر دبستان، دانش آموزان باید از استفاده از اشیاء عینی و محاسبات نوشتاری تا انجام عملیات ذهنی پیشرفت کنند. کودکان در دبستان نیز باید توانایی شناسایی و ادامه الگوها، ارائه مثال از گزاره های ریاضی و تشکیل و آزمون فرضیه ها را داشته باشند.
قدردانی و استفاده
یکی از مهمترین اهداف آموزش ریاضی در دوره ابتدایی دانش آموزان، ایجاد نگرش مثبت نسبت به ریاضیات است. دانشآموزان باید کارکرد ریاضیات را درک کنند. علاوه بر ارزش گذاری ریاضی، دانش آموزان دبستانی باید یاد بگیرند که چگونه از ریاضیات در زندگی روزمره خود استفاده کنند. آن ها باید در معرض تمام کاربردهای ریاضیات، از شمارش تغییرات یا گفتن زمان گرفته تا استفاده از زوایا در معماری یا هنر باشند.
اهداف آموزش ریاضی در ایران
معمولا همه افراد، از زمانی که به دنیا می آیند و در طول زندگی خود، روزانه از مفاهیم مختلف ریاضی استفاده می کنند. حال اگر این مفاهیم را به صورت اصولی و گستره تر یاد گیرند، مهارت آن ها در انجام فعالیت های خود نیز افزایش می یابد. آشنایی با انواع اهداف آموزش ریاضی در ایران، قطعا دانش آموزان را به یادگیری ریاضی مشتاق تر می کند.
تقویت مهارت
مهارت های اساسی را می توان با یادگیری ریاضی و یادگیری روش های آن به دستآورد. مهارت در آموزش ریاضی، ابزار و روش یادگیری است. امروزه، آموزش و پرورش بر یادگیری مهارت ها و گستردهتر کردن آن ها تاکید دارد. زیرا محتوای آموزشی در طول زمان، فرار است. بنابراین، دانش آموزان هنگام مواجهه با موقعیت های جدید نمی توانند مشکل را حل کنند. بنابراین، ریاضیات را باید به عنوان یک مهارت آموخت تا در همه شرایط مؤثر باشد. اگر دانش آموز در یادگیری این مهارت ها عالی عمل کند، تمایل او نیز به یادگیری مفاهیم ریاضی نیز افزایش می یابد.
توانایی های عاطفی
از دیگر اهداف آموزش ریاضی در دوره ابتدایی، اهداف عاطفی است. تمام نگرش های مرتبط با علایق، احساسات و ارزش ها در این دسته قرار می گیرند. اعتماد به نفس، عدم اضطراب و قدرت تصمیم گیری در حل مسائل ریاضی، از جمله توانایی های عاطفی در زمینه آموزش ریاضی است. بنابراین با استفاده از ریاضی، توانایی های عاطفی دانش آموزان افزایش می یابد.
اهداف فرهنگی
آموزش ریاضی، از جمله روش های آشنایی با فرهنگ و تفکر افراد است. ریاضیات، قسمت مهمی از فرهنگ را در بر می گیرد. همانطور که می دانید، شیوه تدریس ریاضی دوره ابتدایی، امروزه با انجام بازی-های مرتبط صورت می گیرد. بسیاری از این بازی ها با توجه به فرهنگ مخصوص همان کشور آموزش داده می شود. بنابراین، نمی تواند تاثیر فرهنگ در ریاضی و برعکس تاثیر ریاضی بر فرهنگ را انکار کرد.
تقویت توانایی درک مسئله، ایجاد مسئله و حل آن
از آنجایی که بسیاری از مشکلات و مسائل زندگی، از طریق عبارات و جملات بیان می شود و نوعی الگوی ریاضی را در خود دارند، دانش آموزان با دستیابی به این هدف به مرور، این الگو را تشخیص می دهند. در وهله اول، محتوای ریاضی مسئله را تشخیص می دهند و سپس با استفاده از مدل ریاضی مرتبط آن، به حل مسئله می پردازند.
نظم فکری و تفکر صحیح با استفاده از دانسته های ریاضی و حل مسائل
دانش آموزان با استفاده از ریاضی و یادگیری مفاهیم مختلف آن، توانایی های تفکر استدلالی و منطقی خود را افزایش می دهند. آن ها می توانند از طریق دانسته های خود، به نتایج مفید و جدیدی دست یابند. اصولا این دسته از دانش آموزان، یک نظم و مراحل کلی در انجام و حل مسائل مختلف خود دارند. بنابراین، یکی دیگر از اهداف آموزش ریاضی در دوره ابتدایی، نظم و شیوه صحیح تفکر است.
راهکارهای آموزش موثر ریاضی به دانش آموزان دبستانی
دانش آموزان شما احتمالاً سطوح مختلفی از علاقه و توانایی نسب به کلاس ریاضی دارند. برای برآوردن نیازهای مختلف آن ها، باید انعطافپذیر باشید و درک کنید که آن ها چگونه به بهترین شکل یاد می گیرند. از فعالیتهای متفاوت برای کمک به دانشآموزان خود جهت توسعه مهارتهای حل مسئله و درک مفاهیم انتزاعی در کلاس خود استفاده کنید.
• از روش های یادگیری عملی استفاده کنید. روش های تدریس عملی برای اطمینان از مشارکت فعال همه دانش آموزان در درس طراحی شده اند.
• بازی های ریاضی را در درس های ریاضی ادغام کنید هر کودکی بازی کردن را دوست دارد. همچنین می توانید از ابزارهای ریاضی مختلف آریو، در پایه های مختلف استفاده کنید.
• مفاهیم ریاضی را به زندگی روزمره متصل کنید. دانش آموزان را با تمام روش هایی که ریاضی در زندگی واقعی قابل استفاده است آشنا کنید.
• به دانش آموزان اجازه دهید استدلال خود را توضیح دهند. زمانی که دانش آموزان فرصتی برای توضیح دلیل پشت راه حل خود دارند، انتقادی فکر می کنند.
• دانش آموزان را تشویق به کار گروهی کنید. هنگامی که دانش آموزان با یکدیگر کار می کنند، از یکدیگر نیز یاد می گیرند.
جمعبندی
یادگیری ریاضی با بازی برای همه کودکان با هر شخصیت و در هر سنی مناسب است و باعث میشود که پتانسیل یادگیری مسائل تخصصیتر در ریاضی، در ذهن کودکان افزایش پیدا کند.
بدون شک درس ریاضی جزو درسهای حذف نشدنی و بدون جایگزین در مدارس ابتدایی محسوب میشود. پس بهترین راه این است که کودکان خود را به این درس علاقهمند کنیم تا بتوانند بدون احساس خستگی و تنفر ریاضی را با بازیهای مختلف بیاموزند و بهتر آن را درک کنند.
بهخصوص کودکانی که سنین پایینتری دارند با این روشها علاقه زیادی به ریاضی پیدا خواهند کرد و در نتیجه در سنین بالاتر مخصوصاً در راهنمایی و دبیرستان با مسائل تخصصیتر ریاضی دچار مشکل نمیشوند و میتوانند آنها را هم با علاقه و درک بالا بیاموزند. این موارد کمک میکنند تا کودکان با ریاضی اُنس بگیرند و تعداد کودکانی که از ریاضی فراری هستند، کاهش پیدا کند.
منابع و تکنیک های بسیاری وجود دارد که به شما کمک می کند تا ریاضی را برای هر دانش آموزی، صرف نظر از احساسی که نسبت به کلاس ریاضی دارند، سرگرم کنید. در حین تدریس، استراتژی ها و راه های جدیدی را برای یادگیری دانش آموزان امتحان کنید تا به تمام اهداف آموزش ریاضی در دوره ابتدایی دست یابید. برای اطلاعات بیشتر می توانید به سایت ریاضی بازی مراجعه نمایید.